Tưới nước thường xuyên giúp lá mối phát triển tốt - Ảnh: Hồng Ánh
Giống cây rừng
Nhiều hộ dân dưới chân núi Dài (xã Lê Trì, H.Tri Tôn) đều trồng lá mối. Những người cao niên ở đây kể lại ngày trước lá mối mọc đầy trong rừng trên các ngọn núi thuộc dãy Thất Sơn. Lá mối có tính hàn, giải nhiệt nên vào mùa mưa, người dân thường rủ nhau đi hái lá đem về giã làm sâm uống. Dần dà, khi lá mối được nhiều người ưa chuộng, người dân mới kéo nhau lên núi hái bán. Tiếng lành đồn xa, các bạn hàng đến vùng núi này thu mua lá mối ngày càng nhiều. Để đáp ứng nhu cầu thị trường, người dân bắt đầu trồng lá mối quanh nhà. Những năm gần đây, lá mối dao động từ 50.000 - 80.000 đồng/kg, lúc hút hàng tăng lên 90.000 đồng/kg, nên nhiều người đã đẩy mạnh trồng loại dây leo này. Người dân vùng Bảy Núi thường nói vui với nhau: “Đây là loại cây trồng chơi ăn thiệt!”. Ông Trần Văn Sơn (50 tuổi, ngụ ấp An Thạnh, xã Lê Trì) cho biết thường khi sa mưa, người dân bắt đầu lấy hạt đem gieo. Khi dây lá mối lên cao khoảng 1 tấc, bắt đầu dùng bọc hoặc lá chuối bầu lại, sau đó đem trồng. Để lá mối phát triển tốt, có thể bón thêm phân chuồng, phân lân…
Hiện nhà ông Sơn đang trồng khoảng 5.000 dây lá mối trên diện tích 2.000 m2. Mỗi tháng ông bẻ 4 đợt, bình quân mỗi đợt khoảng 30 - 40 kg, bán với giá 50.000 đồng/kg, kiếm cũng được từ 1,5 - 1,7 triệu đồng. Ông Sơn nói: “Trước đây, tôi chỉ trồng 1.000 dây, khi thấy giá lá mối tăng mạnh, tôi bắt đầu mở rộng diện tích. Thời gian tới, tôi tiếp tục trồng thêm khoảng 3.000 - 4.000 dây lá mối để tăng thu nhập…”. Với 2 công lá mối đang cho thu hoạch, ông Sơn nói chắc nịch: “Nếu đem so sánh thì thu nhập từ vườn lá mối nhà tôi bỏ xa 20 công ruộng. Nhờ trồng lá mối, mỗi năm gia đình tôi thu lời khoảng 60 - 70 triệu đồng”.
Cây xoá đói giảm nghèo
Dây lá mối (sương sâm) là loại thực vật có hoa (tên khoa học Tiliacora triandra), lá màu lục đậm, có phiến xoan, dài 6 - 11 cm, rộng 2 - 4 cm. Lá sương sâm được dùng làm thạch và rau ăn. Chỉ cần xay, giã nát lá tươi với nước, lược sạch, để 1 - 2 giờ, chất nước này sẽ kết đông và có màu xanh lá cây. Theo kinh nghiệm, sương sâm có 2 loại là sương sâm lông (lá và dây có lông tơ mịn) và sương sâm lá láng (lá trơn nhẵn, không lông), trong đó sương sâm lông cho thạch đông mịn và ngon hơn sương sâm láng.
Là một trong những người đi đầu trong việc trồng lá mối, đến nay hộ ông Trần Văn Biển (60 tuổi) cũng phất lên nhờ loại dây leo này. Với 5.300 gốc lá mối, mỗi đợt ông Biển bẻ hơn 40 kg lá, thu nhập gần 2 triệu đồng. Ông Biển khoe: “Tôi cũng không ngờ lá mối lại chính là cây xóa đói giảm nghèo. Trước đây, cuộc sống của gia đình tôi rất khó khăn, từ khi mạnh dạn đưa giống lá mối về trồng đã mang lại nguồn thu nhập cao. Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam vừa qua, mối lái ngoài Châu Đốc vào đặt mua nườm nượp để bán cho khách du lịch, gia đình tôi không đủ nguồn lá cung ứng”.
Nhớ lại những ngày đầu đem giống lá mối về trồng, ông Biển nói: “Hồi trước, thấy nhiều hộ mỗi lần bẻ lá mối bán là sắm vàng nên tôi ham quá, mới bàn với bà xã lên rừng tìm hạt giống lá mối về trồng. Ban đầu trồng chưa biết kỹ thuật nên lá mối bị chết hoài. Rút kinh nghiệm nhiều lần, tôi mới trồng lá mối thành công”. Để thuận tiện trong việc hái lá mối bán, ông lên liếp và mua cây lồ ồ về cắm thành hàng một. Khi lá mối quấn vào thân cây lồ ồ, mỗi lần bẻ có thể rút dây, rồi tuốt lá rất dễ. Tuy nhiên, muốn dây lá mối phát triển và trổ lá tốt, điều quan trọng là phải tưới nước, bón phân thường xuyên.
Hiện nay, ở 2 huyện Tri Tôn và Tịnh Biên có hàng trăm hộ trồng lá mối đem lại nguồn thu nhập ổn định, trong đó ở xã Lê Trì (H.Tri Tôn) và vùng Tà Lọt sau lưng núi Cấm (xã An Cư, H.Tịnh Biên) nhiều hộ trồng xen canh giống lá mối dưới vườn tạp, tán rừng rất hiệu quả.
Hồng Ánh
